Według badań przeprowadzonych przez firmę Draugiem Group przerwa w pracy jest niezbędna do zachowania aktywności, ponieważ człowiek jest najbardziej efektywny wtedy, kiedy pracę przeplata krótkimi momentami odpoczynku1. Zgodnie z artykułem 134. Kodeksu pracy osoba pracująca nie mniej niż 6 godzin na dobę, “ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy”. Według artykułu 141. “pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.” W praktyce pracownicy najczęściej robią sobie krótkie przerwy na rozmowę z kolegami lub wychodzą coś zjeść poza teren firmy. Zasadniczo przerwy w pracy spełniają więc kilka funkcji, oto one.
Podstawowe informacje o przerwie w pracy Przerwa w pracy to czas, który pracownik może wykorzystać na odpoczynek, spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Jest to niezbędny element czasu pracy, który pozwala pracownikom na regenerację sił i poprawę wydajności. Przerwy w pracy są regulowane przez Kodeks pracy i mogą być różne w zależności od rodzaju i wymiaru czasu pracy. Zgodnie z przepisami, pracownikowi przysługuje co najmniej 15 minut, jeśli jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi przynajmniej 6 godzin. Pracodawca może również wprowadzić jedną przerwę niewliczaną do czasu pracy, która może trwać do 60 minut i być przeznaczona na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.
Odpoczynek Jedną z głównych funkcji przerwy w pracy jest regeneracja. Przemęczony organizm gorzej funkcjonuje, spada zdolność do koncentracji i produktywność . Przerwa w pracy pozwala w pewnym sensie odświeżyć umysł. Pracownikom biurowym przysługuje 5 minut przerwy na każdą godzinę pracy. To dla nich moment na odejście od ekranu monitora i danie oczom chwili wytchnienia. Przerwy w pracy są równie ważne dla pracowników fabryk, którzy na co dzień pracują z licznymi maszynami i niebezpiecznym sprzętem. Wówczas ich przemęczenie może stać się przyczyną groźnego wypadku na terenie zakładu pracy. Co istotne, zasady dotyczące przerw w pracy powinny być określone w regulaminie pracy.
Co zrobić, by pracownik rzeczywiście odpoczął na przerwie? Kluczem do zapewnienia pracownikowi odpowiedniej regeneracji jest zorganizowanie przerwy w taki sposób, aby po zaspokojeniu najważniejszych potrzeb pracownik mógł jeszcze odetchnąć i dopiero po tym wrócić do obowiązków świadczonych na rzecz pracodawcy . Załatwienie podstawowych spraw, takich jak toaleta, jedzenie, krótka rozmowa telefoniczna, zajmuje czas i wymaga nakładu energii, więc nie może być rozumiane jako odpoczynek sam w sobie. Przeszkodą w odpoczywaniu podczas przerwy w pracy może być brak warunków do wyciszenia się i oderwania od panującego dookoła gwaru. Tutaj rozwiązaniem jest stworzenie odpowiednio odseparowanej przestrzeni socjalnej lub wyciszonej strefy relaksu z wygodnymi fotelami czy kanapą. Niektóre firmy decydują sią na umieszczenie miękkich poduszek i przemalowanie ścian na oryginalne kolory. Taką strefę relaksu możemy z powodzeniem odgrodzić od pozostałej przestrzeni za pomocą ścianek działowych, przeszklenia lub ekranów dźwiękoszczelnych, które będą skutecznie tłumić hałasy.
Problem pojawia się wtedy, gdy trudno nam wygospodarować w firmie miejsce na tego rodzaju aranżacje przestrzenne. Możemy wówczas pomyśleć o zaprojektowaniu wygodnej stołówki czy biurowej kuchni. W końcu chwila refleksji z kubkiem gorącej herbaty w dłoniach też może być skuteczną formą odpoczynku. Takie pomieszczenia powinny swoim wystrojem zachęcać do przebywania w ich wnętrzu i wyróżniać się z pozostałej przestrzeni biurowej. Pamiętajmy, by zadbać o ich przytulny wystrój oraz oddzielenie od strefy pracy. Wówczas miejsca docelowo przeznaczone do podgrzewania i spożywania posiłków, będą również w sposób naturalny pełnić funkcję strefy wypoczynkowej.
Rodzaje przerw w pracy Przerwa śniadaniowa i przerwa na lunch Przerwa śniadaniowa to najczęściej spotykany rodzaj przerwy w pracy. Trwa ona co najmniej 15 minut i przysługuje pracownikom, którzy wykonują pracę przez co najmniej 6 godzin na dobę. Jest to czas, który mogą oni wykorzystać na szybkie spożycie posiłku, odpoczynek lub załatwienie drobnych spraw osobistych. Przerwa na lunch to często dodatkowa przerwa, która może być wprowadzona przez pracodawcę. Trwa ona maksymalnie 60 minut i nie jest wliczana do czasu pracy. Przerwa na lunch daje pracownikom więcej czasu na spożycie pełnowartościowego posiłku, co jest szczególnie ważne dla ich zdrowia i efektywności w pracy.
Integracja Obok odpoczynku niemniej ważną funkcją przerwy w pracy pozostaje integracja między współpracownikami. Przede wszystkim zintegrowany zespół to klucz do udanej pracy zespołowej, która warunkuje skuteczną realizację wielu celów biznesowych. Zdrowe relacje w biurze czy zakładzie pozwalają minimalizować konflikty i budują miłą atmosferę wzajemnego wsparcia. Dzięki temu osoby zatrudnione w firmie chętniej przychodzą do pracy. Pamiętajmy, że pracownik zintegrowany ze środowiskiem pracy i zespołem będzie wykazywał się większą lojalnością wobec pracodawcy, więc mniej chętnie podejmie decyzję o zmianie miejsca zatrudnienia. Zasady dotyczące przerw w pracy powinny być zawarte w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy, co podkreśla znaczenie formalnych dokumentów w ustalaniu praw pracowników dotyczących czasu pracy.
Jak zapewnić pracownikom możliwość integracji podczas przerw? Ważne jest, by pracownicy mieli czas na wymianę spostrzeżeń czy po prostu spokojną rozmowę podczas przerwy. Duża rolę w integracji pracowników odgrywa też przestrzeń wspólna - wspomniany już wcześniej pokój socjalny czy kuchnia. Takie pomieszczenia są naturalnymi miejscami pogawędek i wymiany poglądów przy porannej kawie czy podgrzewaniu przekąsek. Jeśli decydujemy się na wydzielenie osobnego pomieszczenia, które będzie pełniło tylko funkcję integracyjną, nie zapominajmy o wstawieniu odpowiednich mebli, np. okrągłego stołu z krzesłami umieszczonymi dookoła, przy którym będzie można omówić wspólne pomysły. Pamiętajmy, że integracja to również wspólne lunche oraz obiady. Integrowaniu się przy stole sprzyja wygodna, dobrze zaprojektowana stołówka, w której znajdzie się odpowiednio dużo krzeseł, stolików oraz wolnej przestrzeni. Wiele firm umożliwia też pracownikom wspólną rozrywkę, umieszczając na swojej przestrzeni piłkarzyki, planszówki czy konsolę do gier. Grupowe zabawy to doskonały sposób, by współpracownicy aktywnie spędzali przerwy i jednocześnie rozwijali umiejętność pracy zespołowej. Naturalną okazję do niezobowiązującej rozmowy stanowią też kilkuminutowe wyjścia w celu przewietrzenia się. W przypadku, gdy firma ma do zagospodarowania kawałek terenu wokół budynku biura, dobrym pomysłem będzie urządzenie kącika z trawnikiem, ławką, koszem na śmieci, ewentualnie parasolem. Warto również pamiętać o przepisach dotyczących rehabilitacji zawodowej, które przewidują dodatkowe przerwy dla osób niepełnosprawnych na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą.
Spożycie posiłku Przerwa w pracy to również czas na zjedzenie posiłku. Jest to jedna z najważniejszych funkcji przerwy i jednocześnie najtrudniejsza do zorganizowania. Większość pracowników spędza w pracy wiele godzin, musi zatem coś zjeść. Głód negatywnie wpływa na ogólne samopoczucie i sprawność psychofizyczną. Często przyniesione z domu drugie śniadanie to za mało, by zaspokoić apetyt przez cały dzień, stąd popularne stają się grupowe wyjścia na obiady do okolicznych restauracji. Choć wspólne lunche w miejscowych barach niewątpliwie sprzyjają zacieśnianiu więzi między pracownikami, to jednak niekoniecznie są one w firmie zjawiskiem pożądanym. Pracownikom preferującym wyjścia na obiad codzienny posiłek zajmuje więcej czasu niż tym, którzy jedzą w miejscu pracy, ze względu na dojście do lokalu i oczekiwanie w nim na wydanie jedzenia. Opuszczanie biura czy zakładu to także zagrożenie wypadku, który w świetle przepisów traktowany jest jak wypadek przy pracy, więc odpowie za niego pracodawca. Warto również podkreślić prawo pracownic do dwóch półgodzinnych przerw w pracy na karmienie dziecka piersią dla matek zatrudnionych na pełny etat.
Jak mądrze zorganizować posiłek pracowniczy i przerwę obiadową w czasie pracy? W interesie pracodawcy jest stworzenie pracownikom takich warunków, by mogli oni sprawnie zaspokoić potrzebę jedzenia w miejscu pracy. Niektóre zakłady pracy decydują się na budowę kantyny pracowniczej. Jest to jednak kosztowne przedsięwzięcie, ponieważ trzeba nie tylko zaprojektować część jadalną, ale także zorganizować kuchnię i jej obsługę. Koszty takiej inwestycji zaczynają się od 300 tysięcy złotych. Jeśli zdecydujemy się na budowę samej stołówki, czyli części jadalnej bez kuchni, powinniśmy pomyśleć o wygodzie osób, które będą z niej korzystać. Jeżeli w naszej firmie wielu pracowników ma przerwę obiadową w tym samym czasie, stołówka (podobnie jak kantyna ) musi być na tyle duża, by ich wszystkich pomieścić. Przy projektowaniu stołówki istotna jest już nie tylko liczba stołów i krzeseł, ale także odpowiednia ilość przestrzeni do poruszania się. Przeciskanie się z talerzem czy przekąskami przez tłum ludzi to średnia przyjemność, w dodatku powoduje stres. Po takich przejściach pracownik może i wróci z przerwy najedzony, ale z pewnością nie wypoczęty.
Godnym uwagi rozwiązaniem w zakresie organizacji posiłków pracowniczych jest opcja jedzenia z dowozem. Dzięki daniom dostarczonym bezpośrednio do firmy, pracownicy nie tracą czasu na spacery do pobliskiej restauracji, a także nie muszą organizować sobie obiadu we własnym zakresie. To również korzyść dla pracodawcy, który nie traci z oczu pracowników podczas przedłużających się przerw obiadowych.
Stworzyliśmy SmartLunch po to, by minimalizować czas, jaki pracownicy przeznaczają na zjedzenie posiłku. Nasza usługa pozwala na dostarczenie jedzenia do różnych lokalizacji w obrębie firmy, by posiłki trafiały tam, gdzie znajdują się zamawiający. Zamówione obiady dla firm zawsze przyjeżdżają z restauracji na chwilę przed przerwą obiadową. Dzięki spersonalizowanym etykietom na opakowaniach dań pracownikom odszukanie swoich zamówień zajmuje około kilku minut . Z myślą o dużych fabrykach pracujących w trybie zmianowym wprowadziliśmy opcję dostawy o różnych porach. Dobrze zorganizowany posiłek zajmuje mniej czasu, dlatego pracownikom zostaje go więcej na inne ważne rzeczy, takie jak odpoczynek i integracja.
Przerwa w pracy to czas na zjedzenie pysznego obiadu, regenerację sił i zacieśnienie więzi z innymi osobami w firmie. Umożliwienie pracownikom zaspokojenia tych trzech potrzeb sprawia, że są oni wypoczęci, bardziej wydajni i mają energię do pracy. Jeśli chcesz zadbać o to, by osoby zatrudnione w Twojej firmie zawsze dostawały swoje posiłki punktualnie i miały czas na inne aktywności podczas przerwy, zgłoś się do nas - jedzenie zamawiane przez naszą platformę zawsze przyjeżdża na czas!
Prawa pracowników dotyczące przerw w pracy Czy pracownik sam decyduje, gdzie spędza przerwę? Pracownik ma prawo do decydowania, gdzie spędza przerwę, o ile nie jest to sprzeczne z regulaminem pracy lub innymi przepisami. Pracodawca może wprowadzić ograniczenia dotyczące miejsca spędzania przerwy, ale muszą one być uzasadnione i nie mogą naruszać praw pracowników. Na przykład, w niektórych zakładach pracy, ze względów bezpieczeństwa, pracownicy mogą być zobowiązani do spędzania przerwy w wyznaczonych strefach. Ważne jest, aby pracodawca jasno komunikował wszelkie zasady dotyczące przerw w pracy i dbał o to, aby były one zgodne z obowiązującymi przepisami prawa pracy.
1 B. Stulberg, S. Magness, Pełnia twoich możliwości. Jak dać z siebie wszystko, osiągnąć cel i uniknąć wypalenia zawodowego , 2018.