Ukryte koszty nadwagi w miejscu pracy: Jak otyłość wpływa na twoich pracowników i firmę?

Zdrowie wpływa na jakość życia, zadowolenie, aktywność zawodową i społeczną. Jest również wartością, która ma ogromne znaczenie dla rynku pracy. Jest to szczególnie ważne, gdy społeczeństwo się starzeje, czego właśnie doświadczamy. Jak zauważono we wnioskach „Skuteczne rozwiązania wellbeingowe – praktyczny przewodnik dla pracodawców, edycja 2023” Medicover, utrzymanie wydajności i aktywności zawodowej pracowników staje się dziś wyjątkowo cenne zarówno dla pracodawcy, jak i całej gospodarki. Tym bardziej, że jak wskazują prognozy, do roku 2050 populacja osób aktywnych zawodowo zmniejszy się aż o 27 proc.

‍Nadmierna masa ciała oznacza gorsze zdrowie

Z raportu „Praca. Zdrowie. Ekonomia. Perspektywa 2023” Medicover wynika, że odsetek osób z nadwaga i otyłością (BMI powyżej 30) systematycznie rośnie, stanowiąc istotne i coraz większe ryzyko zdrowotne. Zwiększoną masę ciała zanotowano, aż u 38 proc. kobiet i 67 proc. mężczyzn. 

Nadmierna masa ciała przekłada się na pogorszenie zdrowia. Coraz więcej osób ma podwyższony poziom cholesterolu. Dotyczy to zarówno 20-latków jak i osób po 50. roku życia. Skutkiem utrzymującej się hipercholesterolemii (zaburzenia gospodarki lipidowej) mogą być choroby układu krążenia, w tym nadciśnienie tętnicze. Problem nieprawidłowego ciśnienia dotyczy, aż 38 proc. mężczyzn i 18 proc. kobiet powyżej 18 roku życia. Niemal co piąty badany ma także nieprawidłowy poziom glukozy. Wszystkie te schorzenia są chorobami dietozależnymi. 

‍

Otyłość stanowi drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik, od którego zależy ryzyko wystąpienia nowotworów. Nadmiar masy ciała jest powiązany z takimi chorobami jak: rak przełyku, jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, jajnika, gruczołu krokowego oraz piersi. Dodatkowo każde zwiększenie BMI o 5 kg/m² oznacza podwyższone od 30 proc. do 60 proc. ryzyko wystąpienia raka endometrium czy nerki.‍

Zmiana nawyków i stylu życia 

W większości przypadków zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia, mogłaby przynieść poprawę zdrowia.   

Medycyna stylu życia to stosunkowo młoda specjalność medycyny konwencjonalnej. Zamiast farmakoterapii wykorzystuje terapeutyczne możliwości zmiany nawyków jako profilaktykę i metodę leczenia chorób cywilizacyjnych, takich jak np. cukrzyca typu 2, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe. 

Do lekarza medycyny stylu życia można się zgłosić na przykład w przypadku zbyt wysokiego ciśnienia lub cholesterolu bądź chęci rzucenia palenia. Specjalność ta obejmuje sześć głównych obszarów, którymi są: zdrowa i zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, zdrowy sen, zarządzanie stresem, unikanie używek oraz relacje społeczne.

‍Kiedy dobre nawyki biorą w łeb

Kolejnym wyzwaniem jest fakt, że kiedy pojawia się jakiś bodziec, cała wiedza i plan zdrowego odżywiania znikają, a górę biorą złe nawyki. Takim bodźcem mogą być np.: obowiązki zawodowe, napięte terminy w pracy, stres i zmęczenie, stojące na biurku przekąski. 

Kolejnym wyzwaniem mogą być już utrwalone, złe nawyki pracowników, wywoływane przez bodźce zewnętrzne. Te są bardzo indywidualne i wymagają uświadomienia sobie, że się je ma. Są to np.: pomijanie posiłków w pracy, kiedy jest dużo zadań, niejedzenie w stresie, wieczorne podjadanie, kupowanie drożdżówki codziennie podczas mijania piekarni.

‍Zdrowe nawyki żywieniowe – na czym polegają

Celem utrzymania prawidłowej wagi dietetycy zalecają wdrożenie „talerza zdrowia” - to zasady zdrowego żywienia. Talerz jest alternatywą dla popularnej piramidy zdrowego żywienia. 

Jak wyglądają podstawowe zasady zdrowego żywienia? Na pewno obejmują pięć posiłków dziennie, czyli niektóre z nich przypadają na czas pracy. Co powinno znaleźć się na talerzu? 

• Warzywa i owoce w każdym posiłku (szczególnie warzywa)
• Duże ilości produktów zbożowych z pełnego ziarna (np. płatki owsiane, pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, makaron razowy)
• Strączki (np. fasola, groch, ciecierzyca, soczewica, bób)
• Ryby (szczególnie tłuste ryby morskie,1-2 razy w tygodniu
• Niskotłuszczowe produkty mleczne (szczególnie fermentowane)
• Orzechy i nasiona (np. orzechy włoskie, pestki dyni, nasiona słonecznika)
• W bardzo ograniczonych ilościach sól, cukier i słodycze
• Mało mięsa czerwonego i przetworów mięsnych (np. kiełbas, wędliny)

Aktywność fizyczna - zalecenia

Udowodnionym czynnikiem chroniącym przed nadwagą, otyłością oraz zachorowaniem na choroby cywilizacyjne jest regularny ruch. Odpowiednia dawka ruchu to także zmniejszone ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 czy depresji i obniżone prawdopodobieństwo złamań, m.in. kości biodrowej lub kręgosłupa.

Zdaniem ekspertów, ludzie, którzy w ciągu całego życia są bardzo aktywni fizycznie, zapadają na niektóre nowotwory co najmniej o 25 proc. rzadziej niż osoby mało aktywne. 

Przypomnijmy. WHO zaleca wszystkim zdrowym dorosłym (18-64 lat) tygodniowo 150-300 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności lub 75-150 minut aktywności fizycznej o dużej intensywności. 

Pracownicy za mało ruszają się

Osoby zatrudnione wymieniają aktywność fizyczną wśród 3 najważniejszych czynników wpływających na zdrowie, zaraz po zdrowym odżywianiu i odpowiedniej ilości snu. Pracownicy dostrzegają, że aktywność ruchowa jest istotna. Ale czy ta wiedza przekłada się na praktykę? Aż 74 proc. badanych nie spełnia norm dotyczących aktywności fizycznej zalecanych przez WHO. Tylko 26 proc. badanych uprawia średnio minimum 30 minut nieprzerwanej aktywności fizycznej dziennie, czyli zgodnie z rekomendacjami WHO. 

Ponadto coraz więcej osób przestaje regularnie uprawiać aktywność fizyczną. Wzrosła też liczba pracowników, którzy poświęcają czas na ruch jedynie 1-2 razy w tygodniu bądź rzadziej lub którzy całkowicie rezygnują ze sportu. 

Dlaczego pracownicy ruszają się mniej, mimo że mają świadomość, jak ważny jest ruch? Ankietowani jako główne przyczyny wymieniają: brak chęci i brak potrzeby. O czym może to świadczyć? Albo nie zdają sobie sprawy z tego, jakie są skutki braku aktywności fizycznej, albo bagatelizują zagrożenia, które wynikają z jej zaniedbywania.

‍Zmiana nawyków – pomóc może HR

Dział HR może wiele zrobić, aby przekonać pracowników do regularnego ruchu i zmotywować ich do działania, a przede wszystkim zapewnić im możliwość jego uprawiania. 

Ważne jest, aby ciągle zachęcać do aktywności fizycznej i uświadamiać jej znaczenie. Jeszcze lepsze efekty przyniesie jednak przyzwolenie, aby pracownicy mogli ją praktykować w godzinach pracy, np. wykonując krótkie ćwiczenia przy biurku czy biorąc udział w zorganizowanych przez pracodawcę active days oraz pozytywne przykłady takiej aktywności płynące od liderów w organizacji.

‍Edukujmy pracowników  

Proces ten można podzielić na kilka etapów, a na każdym z nich HR może wspierać pracowników. 

Sprawdzi się edukacja ukierunkowana nie tylko na naukę o zdrowym odżywianiu, np.: seminaria czy prezentacje, ale również warsztaty pomagające pracownikom zidentyfikować błędne nawyki i poznanie prawidłowych zachowań. 

Pracodawca może wspierać pracowników poprzez: dofinansowanie cateringu dietetycznego, wprowadzenie zasad dotyczących dostępności na terenie firmy zdrowych przekąsek i ograniczenie tych niezdrowych, promowanie przerw na posiłki i wspólne jedzenie, co może ograniczyć podjadanie, eventy firmowe w formie warsztatów, na których pracownicy będą mogli nauczyć się przygotowywania zbilansowanych posiłków, organizowanie konkursów na temat zdrowego jedzenia, grywalizacji i innych angażujących działań promujących właściwe odżywianie i aktywność fizyczną, zadbanie o standard spotkań biznesowych i wprowadzenie podczas nich zdrowych przekąsek, np.: owoców, surowych warzyw. 

‍

Pracodawca może zapraszać ekspertów ds. żywienia lub dietetyków na warsztaty i wykłady na temat zdrowego odżywiania i jego wpływu na nadwagę i otyłość. Podczas tych spotkań eksperci mogą omówić najlepsze praktyki żywieniowe, suplementy diety oraz produkty przetworzone kontra naturalne.  

Pracodawca może dostarczać pracownikom ulotki, broszury lub artykuły na temat zdrowego odżywiania i jego roli w budowaniu prawidłowej wagi. Te materiały mogą być rozesłane drogą elektroniczną lub umieszczone w miejscach wspólnego użytku w fabryce lub w biurze.  

Organizacja może organizować wydarzenia integracyjne, takie jak śniadania zdrowego żywienia, gdzie mogą być podawane zdrowe posiłki i napoje. Podczas tych spotkań można omówić korzyści płynące z odpowiedniej diety i zachęcać pracowników do zadawania pytań.

W miejscu pracy można zapewnić zdrowe przekąski, takie jak owoce, orzechy i jogurt naturalny. Pracownicy, którzy mają łatwy dostęp do zdrowych przekąsek, są bardziej skłonni z nich korzystać, co może przyczynić się do poprawy ich ogólnej diety. 

Pracodawca może wprowadzić programy motywacyjne nagradzające pracowników za zdrowe nawyki żywieniowe oraz aktywność ruchową. Nagrody mogą obejmować vouchery na zakupy ze zdrowymi produktami, darmowe konsultacje z dietetykiem lub inne korzyści związane ze zdrowym stylem życia.