Posiłek profilaktyczny (potocznie zwany regeneracyjnym), to taki posiłek, który pracodawca obowiązkowo musi zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych.
Posiłek profilaktyczny powinien być również przygotowany z odpowiednio dobranych składników , aby miał wartość energetyczną określoną przez przepisy . Zdarza się, że pracodawcy starają się wypełnić obowiązek zapewniania posiłków jak najmniejszym kosztem, np. serwując pracownikom półprodukty i ubogie w składniki odżywcze dania gotowe. Warto jednak nie iść na skróty i odpowiednio podejść do kwestii organizacji posiłków profilaktycznych. Pamiętajmy, że jeśli nie zapewnimy pracującym w trudnych warunkach osobom pełnowartościowego pożywienia, nie tylko negatywnie wpłynie to na ich samopoczucie , ale może prowadzić do utraty przytomności , a w konsekwencji nawet do wypadku przy pracy . Utrata przytomności stanowi szczególne zagrożenie w przypadku osób pracujących w otoczeniu dużych maszyn przemysłowych, wysokich temperatur lub w kopalniach.
Posiłki regeneracyjne Ebook - pobierz
Na mocy z art. 232 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.
Duży wydatek energetyczny Posiłek regeneracyjny przysługuje tym pracownikom, którzy wypełniając swoje obowiązki, tracą określoną ilość energii . Jak wynika z Rozporządzenia Rady Ministrów posiłki należą się osobom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w trakcie zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 8374 kJ dla mężczyzn i 4605 kJ dla kobiet.
Niska temperatura w zamkniętym pomieszczeniu Do otrzymania takich posiłków uprawnieni są także ci, którzy pracują w zamkniętych pomieszczeniach , gdzie ze względów technologicznych stale panuje temperatura niższa niż 10°C .
Duże obciążenie termiczne Do uzyskania posiłków profilaktycznych uprawnia również praca w wysokich temperaturach . W tej sytuacji wyznacznikiem jest tzw. wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) czyli wskaźnik służący do oceny średniego wpływu oddziaływania ciepła na człowieka w czasie pracy . Pomiar WBGT obejmuje zarówno analizę warunków termicznych środowiska pracy, jak i wydatku energetycznego pracownika. Jeśli WBGT w miejscu pracy przekracza 25°C, wówczas pracodawca musi zorganizować dla pracowników posiłki regeneracyjne .
Praca na otwartej przestrzeni w okresie zimowym Posiłek od pracodawcy należy się osobom, które w okresie zimowym od 1 listopada do 31 marca pracują na otwartej przestrzeni (poza obiektami budowlanymi) i wykonują pracę związaną z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ u mężczyzn) lub powyżej 1000 kcal ( 4605 kJ u kobiet). A także pracownikom zatrudnionym przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze poniżej 10°C i powyżej 25°C - niezależnie od wydatku energetycznego.
A także pracownikom zatrudnionym przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze poniżej 10°C i powyżej 25°C - niezależnie od wydatku energetycznego.
Praca pod ziemią Również osoby pracujące pod ziemią oraz przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych oraz innych zdarzeń losowych muszą otrzymać od pracodawcy posiłek profilaktyczny. Tutaj nie ma znaczenia temperatura czy wydatek energetyczny - każdemu pracownikowi np. w kopalni przysługuje codzienny posiłek od pracodawcy .
Wymogi, jakie powinien spełniać posiłek regeneracyjny Powiedzieliśmy już, komu i w jakich warunkach przysługują posiłki profilaktyczne . Zastanówmy się teraz, jaki powinien być posiłek regeneracyjny, by należycie spełniał swoje funkcje.
Pełnowartościowy Posiłek profilaktyczny musi przede wszystkim uzupełniać określony wydatek energetyczny (ok. 1000 kcal) i dostarczać odpowiedniej ilości składników odżywczych . Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów, z dnia 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów posiłek regeneracyjny ma zawierać konkretne wartości odżywcze: 50-55% węglowodanów , 30-35% tłuszczów i 15% białek . Istotne jest również to, by posiłek regeneracyjny zapewniał uczucie sytości na cały dzień pracy. Zbyt lekkie dania mogą nie wystarczyć pracownikowi na kilka czy kilkanaście godzin pracy fizycznej. Dobry posiłek regeneracyjny to zatem taki, który jest sycący i wartościowy - dostarcza energii do pracy i poprawia samopoczucie pracownika.
Urozmaicony Ważne jest też, by posiłek profilaktyczny nie był monotonny . Choć niektórzy mogą uznać, że inwestycja czasu w organizację różnorodnych posiłków regeneracyjnych jest nieopłacalna (przecież chodzi tylko o spełnienie obowiązku wynikającego z przepisów), to jednak warto zadbać o ułożenie tygodniowego menu. Jeśli posiłek profilaktyczny codziennie będzie miał tę samą formę, szybko znudzi się pracownikom. Natomiast smaczne, urozmaicone posiłki profilaktyczne podniosą ich zadowolenie z miejsca pracy .
Dostosowany do warunków pracy We wspomnianym rozporządzeniu normy dla posiłków regeneracyjnych są takie same niezależnie od pory roku czy temperatury otoczenia. Teoretycznie posiłki zapewniane pracownikom w zimie mogą mieć taką wartość odżywczą i energetyczną, jak te spożywane przy trzydziestostopniowych upałach. Pamiętajmy jednak, że normy prawne regulujące kwestię obowiązkowych posiłków dla pracowników uchwalone zostały w 1996 roku , kiedy to klimat panujący w Polsce był nieco inny niż obecnie. Dzisiaj oprócz niskich temperatur skrajnie niebezpieczne dla ludzkiego organizmu są również męczące upały , które mogą występować od maja do połowy września. Miejmy to uwadze, organizując swoim pracownikom posiłki profilaktyczne . Przy temperaturach niskich zapewniajmy dania ciepłe, rozgrzewające, bogate w białko, w upały natomiast zaproponujmy pracownikom posiłki lżejsze, chłodne, z dużą ilość płynów. Dzięki temu pomożemy zminimalizować ryzyko omdlenia, przegrzania czy wychłodzenia wśród pracowników.
Łatwo dostępny Zarówno organizacja posiłków profilaktycznych przez pracodawcę, jak i ich spożycie przez pracowników nie powinno zajmować zbyt dużo czasu. Posiłki regeneracyjne powinny być łatwo dostępne dla pracowników , najlepiej by mogli zjeść je w miejscu pracy , nie tracąc czasu na codzienne wyjścia poza teren zakładu. Dzięki temu pracownicy nie muszą marnować przerwy na wycieczki do pobliskich restauracji, a pracodawca nie martwi się przedłużającymi się pauzami i opóźnieniami . Oczywiście nie każda firma może pozwolić sobie na tak kosztowną inwestycję, jaką jest budowa kantyny , dlatego dobrym pomysłem może być zamawianie posiłków profilaktycznych na dowóz .
Wydawanie posiłków Jedzenie powinno być wydane w formie jednego dania gorącego podczas regulaminowych przerw w pracy po 3-4 godzinach pracy. Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłek profilaktyczny. W sytuacji gdy rodzaj wykonywanej pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydania pracownikom gorących posiłków regeneracyjnych pracodawca może zapewnić kupony do wykorzystania w punktach gastronomicznych lub bony na artykuły spożywcze do przygotowania posiłków we własnym zakresie. Dodatkowo pracodawca zobligowany jest zapewnić pracownikom higieniczne warunki do spożywania i przygotowania posiłków. Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową ustalają pracownikom na jakich stanowiskach pracy przysługują obiady oraz szczegółowe zasady ich wydawania posiłków regeneracyjnych. W przypadku braku takiej organizacji pracodawca powinien otrzymać opinię przedstawicieli pracowników.
Warto należycie organizować pracownikom posiłki profilaktyczne i nie traktować ich jak przykrego obowiązku. Pamiętajmy, że przemyślana organizacja posiłków regeneracyjnych zmniejsza prawdopodobieństwo wypadków przy pracy i niesie ze sobą korzyści, takie jak podniesienie wydajności oraz satysfakcji pracowników , a także usprawnienie pracy w firmie. Uważasz, że zorganizowanie posiłków profilaktycznych, które łączą wszystkie wymienione w artykule cechy to za dużo zachodu? Skontaktuj się z nami, chętnie podpowiemy, w jaki sposób zapewnić pracownikom posiłki regeneracyjne, które będą pełnowartościowe, smaczne i różnorodne .
