Charakter pracy a potrzeby żywieniowe pracowników

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego tak trudno zorganizować posiłki, z których wszyscy będą zadowoleni? Aby odpowiedzieć na to pytanie, analizujemy zależności między charakterem wykonywanej pracy a potrzebami żywieniowymi pracowników.

Praca fizyczna

Praca na produkcji lub budowie to nieustanny wysiłek fizyczny i duży wydatek energetyczny. Osoba, która wykonuje pracę fizyczną stale spala kalorie i szybko robi się głodna. Pamiętajmy też, że zmiany w pracy produkcyjnej nie zawsze trwają 8 godzin, ale często 10, a nawet 12. Dlatego pracownik musi dostarczać organizmowi tyle jedzenia, by mógł czerpać energię przez cały czas pracy. Również praca wykonywana na świeżym powietrzu może wzmagać apetyt.

Ze względu na to w przypadku posiłków dla pracowników fizycznych niezwykle istotna jest sytość i kaloryczność dań. W tej sytuacji najlepiej sprawdzą się tradycyjne domowe obiady ze zbilansowanych składników - mięso dostarczy organizmowi białko i na długo zapewni uczucie sytości, a kasza i surówki pozwolą uzupełnić dzienne zapotrzebowanie na witaminy. Pamiętajmy, by nie przesadzać z kalorycznymi dodatkami w rodzaju frytek, klusek czy gotowanych ziemniaków. Starajmy się od czasu do czasu zastępować je lżejszymi kaszami lub ryżem. Zupy jedzone w przerwie od pracy fizycznej muszą być przede wszystkim sycące, dlatego powinny być treściwe - warto wzbogacić je kaszą, ryżem, makaronem bądź mięsem. Kuchnia polska daje duże pole do popisu, jeśli chodzi o pożywne zupy i potrawy mięsne. Na drugie danie możemy wybierać wśród rozmaitych kotletów, zrazów, pieczeni, a z zup mamy do wyboru m.in. tradycyjny rosół, żur, kapuśniak czy krupnik. Jeśli decydujemy się na posiłki wegetariańskie, mięso możemy z powodzeniem zastąpić soją, tofu lub fasolą - są one doskonałymi źródłami białka.

Posiłki profilaktyczne

Zgodnie z artykułem 232. Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek zapewnić posiłki profilaktyczne tym pracownikom fizycznym, którzy:

• wykonują prace związane z dużym wydatkiem energetycznym (2000 kcal u mężczyzn i 1100 u kobiet);
• pracują w pomieszczeniach zamkniętych przy temperaturze niższej niż 10°C lub takiej, przy której wskaźnik obciążenia energetycznego (WBGT) wynosi powyżej 25°C;
• pracują na otwartej przestrzeni w okresie zimowym i w związku z wykonywanymi obowiązkami tracą więcej energii niż 1500 kcal (mężczyźni) lub 1000 kcal (kobiety);
• pracującym pod ziemią.

Posiłkiem profilaktycznym nie może być pierwszy lepszy batonik kupiony w pobliskim sklepie spożywczym. Takie posiłki regeneracyjne muszą być odpowiednio skomponowane. Powinny one mieć wartość kaloryczną ok. 1000 kcal i zawierać 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów oraz 15% białek.

Praca biurowa

Pracownicy biurowi, w przeciwieństwie do pracowników fizycznych, często nie mają zbyt wiele ruchu w godzinach pracy. Dłuższa praca w jednej pozycji może powodować senność, dlatego wiele osób pobudza się kofeiną. Trudno traktować osoby pracujące w biurach jako grupę o jednorodnych preferencjach smakowych - z reguły ich upodobania są bardzo różne. Choć praca biurowa nie wymaga wysiłku fizycznego, też powoduje zmęczenie. W związku z tym większość osób pracujących umysłowo nie zawsze ma chęć i siłę na samodzielne przygotowanie posiłków do pracy w domu i woli zjeść w restauracji na mieście lub zamówić gotowe posiłki do biura.

Chociaż lokalne bary kuszą sycącymi posiłkami w atrakcyjnych cenach, nie powinniśmy jednak zbytnio sobie folgować, ponieważ taki sposób odżywiania szybko może prowadzić do niekontrolowanego przyrostu wagi. Nazbyt obfity i bogaty w węglowodany posiłek to również prosta droga do napadu senności, bo przejedzony organizm przeznacza znaczną ilości energii na trawienie. Gdy spędzamy wiele godzin, siedząc za biurkiem, warto sięgnąć po posiłki stosunkowo lekkie i niskokaloryczne z dużą zawartością witamin. Dobrym wyborem będą sałatki lub lekkostrawne obiady bazujące na różnych gatunkach kasz. Unikajmy też zbyt dużych porcji. Jeśli spędzamy w pracy cały dzień, lepiej zjeść drugie śniadanie, przekąskę i lżejszy obiad niż jeden obfity posiłek. Do picia wybierajmy wodę i świeże soki lub koktajle owocowo-warzywne zamiast słodkich napojów gazowanych.

Jakie produkty wybierać, by być bardziej efektywnym?

Zdrowe odżywianie wpływa na jakość pracy, dlatego codziennie warto poświęcić rano kilka minut i zacząć dzień od pełnowartościowego śniadania, np. owsianki z owocami lub jaglanki z dodatkiem suszonej żurawiny lub orzechów korzystnie wpływających na pracę mózgu. Możesz sięgnąć także po jogurt naturalny z płatkami i miodem. Warto zabrać do pracy świeże i suszone owoce - doskonale sprawdzą się też jako szybka przekąska między spotkaniami. Świeży owoc bardzo dobrze orzeźwia i pobudza, przy czym dostarcza witamin. Bez obaw podjadać możemy również surową marchewkę, uzupełniając przy okazji witaminę A oraz beta-karoten wspomagający wzrok i pracę układu odpornościowego. Zrezygnujmy ze smażonego mięsa w daniach obiadowych na rzecz mięsa pieczonego lub gotowanego na parze. Wybierajmy drób, który zawiera dużo energogennego białka, a mało tłuszczu. Pamiętajmy, by mięso zawsze spożywać w towarzystwie surówek, które dostarczą organizmowi witamin i mikroelementów. Świetnym daniem do pracy jest pełnowartościowa sałatka z razowym makaronem lub kaszą i pieczonym kurczakiem. Jeśli mamy ochotę na zupę, sięgajmy przede wszystkim po lekkie zupy warzywne, które nie obciążą układu pokarmowego. Sycące i jednocześnie lekkostrawne są pożywne zupy-kremy. Gdy czujemy się senni, postawmy na sproszkowaną guaranę - roślinę o najwyższej zawartości kofeiny, którą możemy dodać do koktajlu lub jogurtu.

Praca na nocnej zmianie

Według artykułu 151. Kodeksu pracy praca nocna to praca wykonywana w przedziale czasu między godziną 21 a 7 rano. Niestety nocne zmiany są zazwyczaj dużym obciążeniem dla organizmu. Gdy pracownik jest aktywny nocą, a za dnia śpi, nie otrzymuje odpowiedniej dawki światła słonecznego, które pobudza przysadkę mózgową regulującą produkcję hormonów odpowiedzialnych za różne procesy w organizmie. Wśród nich znajduje się tyreotropina oddziałująca na metabolizm. Osobnym problemem są trudności ze snem wynikające z zaburzenia naturalnego rytmu dobowego, które mogą skutkować upośledzeniem pracy układu odpornościowego.

Nie należy sugerować się przekonaniem, że jedzenie na noc zawsze tuczy. Jeśli w nocy jesteśmy aktywni - wówczas musimy jeść, by organizm miał energię do działania. Nocą unikajmy tłuszczów, które organizm skrzętnie zmagazynuje w postaci dodatkowych kilogramów, za to starajmy się przyjmować jak najwięcej białka. Na początku zmiany warto zjeść większy, sycący posiłek białkowo-warzywny (np. sałatkę z tuńczykiem bądź grillowanym kurczakiem i serem fetą lub tortillę z twarożkiem, szczypiorkiem, pomidorem i ogórkiem). Dobrym pomysłem na posiłek podczas pracy nocnej będą też kanapki, np. z jajkiem, pomidorem i plastrem awokado. Pamiętajmy jednak, aby przygotować je z pieczywa pełnowartościowego, bogatego w węglowodany złożone, które zapewnią uczucie sytości na dłużej. Jako przekąskę zjedzmy owoc lub pokrojone w słupki warzywa (te drugie możemy jeść bez ograniczeń). Ostatni posiłek przed snem powinien być względnie lekki, może to być np. jogurt naturalny z owocami lub serek wiejski. Przygotowując posiłki do pracy należy kierować się zasadami zdrowego żywienia oraz uwzględnić zapotrzebowanie energetyczne organizmu, które mocno koreluje z rodzajem wykonywanej pracy.

Potrzeby żywieniowe pracowników są różnorodne i zależne są od charakteru wykonywanej przez nich pracy, jej pory oraz związanego z nią wydatku energetycznego. Uważasz, że zaspokojenie tak różnorodnych potrzeb to wyzwanie i ciężko znaleźć dobre rozwiązanie? Skontaktuj się z nami - pomożemy Ci zorganizować posiłki, które zadowolą wszystkich pracowników Twojej firmy.